This is a conversation about Art, inspiration and what it takes to be artist at Polis online magazine.

(Greek text only).

You can find the interview here.

Σε ποιά ηλικία ξεκινήσατε να ζωγραφίζετε;

Σε αντίθεση με το ρομαντικό πρότυπο που θέλει τους καλλιτέχνες να ξεκινούν από τα πρώτα χρόνια της παιδικής τους ηλικίας, εγώ ξεκίνησα μάλλον αργά. Θυμάμαι να πρώτο-πειραματίζομαι με τα μολύβια και τα χρώματα στο τέλος του γυμνασίου. Δεν ήταν μια αόριστη εσωτερική παρόρμηση αλλά μια συνειδητή επιλογή· ήθελα να φτιάξω εικόνες που θα αποτύπωναν τον κόσμο με τον διαυγέστερο δυνατό τρόπο! Θυμάμαι να χρησιμοποιώ συνέχεια χάρακες και διαβήτες πιστεύοντας πως έτσι θα αποτύπωνα μια ακρίβεια τα πάντα γύρω μου. Φυσικά έκανα λάθος· η ζωγραφική δεν έχει να κάνει με την καταγραφή της γεωμετρίας της φύσης αλλά με τις αθέατες αρμονίες της.

Καλλιτέχνης γεννιέται κανείς ή γίνεται;

Ανάλογα με το τι εννοεί κανείς με τη λέξη καλλιτέχνης. Από τον 20ο αιώνα και μετά έχει αλλάξει πολύ το νόημα των λέξεων τέχνη και καλλιτέχνης, τουλάχιστον στα εικαστικά. Μέχρι την αυγή της βιομηχανικής επανάστασης και την ανάδυση των κινημάτων του μοντερνισμού, καλλιτέχνης ήταν αυτός που γεννιόταν με ένα φυσικό χάρισμα, μια έμφυτη κλήση να μπορεί να αναπαριστά ή να ανατέμνει τον κόσμο με μοναδικό τρόπο. Η δουλειά και η σκέψη πάντα έπαιζαν σημαντικό ρόλο αλλά το χάρισμα είχε τον πρώτο λόγο. Ο σημερινός άνθρωπος με το σύγχρονο τρόπο ζωής, έχει εγκαταλείψει σε μεγάλο βαθμό τη σωματικότητα στην καθημερινή του δραστηριότητα· το μυαλό του παίζει πολύ μεγαλύτερο ρόλο από ότι το σώμα του. Όπως λοιπόν η ζωή, έτσι και η τέχνη, ακόμα και η ζωγραφική, έχει γίνει περισσότερο εγκεφαλική από ποτέ. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα το χάρισμα, το χέρι, που λέμε στα εικαστικά να μην είναι η κυρίαρχη ιδιότητα του καλού έργου τέχνης. Σήμερα, ο τρόπος να σχηματοποιεί και να συνδυάζει κάνεις έννοιες δείχνει πιο σημαντικός από την ευχέρεια στη γραφή και την τεχνική. Αυτή λοιπόν η πνευματική διαδικασία, σε ένα μεγάλο βαθμό, είναι κάτι που προέρχεται από την επίμονη δουλειά, τη μόρφωση και τη σκέψη που επενδύει ο καλλιτέχνης στο έργο τέχνης. Θα λέγαμε λοιπόν ότι πλέον το χάρισμα είναι κάτι που δεν προϋπάρχει απαραίτητα, αλλά σε μεγάλο βαθμό καλλιεργείται. Δεν πρέπει βέβαια να ξεχνάμε πως και η ικανότητα και η διαύγεια που απαιτείται, προκειμένου να καλλιεργεί κάποιος τον εαυτό του είναι και αυτό ένα χάρισμα…

Ποιά λέξη σας εκφράζει ως καλλιτέχνη;

Η λέξη πίστη. Από την πρώτη στιγμή που ασχολήθηκα σοβαρά με την τέχνη μετά την αποφοίτηση μου από την Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών (Α.Σ.Κ.Τ.), το έκανα πιστεύοντας πως έχω κάποια πράγματα να μεταφέρω που θα έκαναν τους συνανθρώπους μου να έρθουν πιο κοντά. Θέλω μέσα από τη δουλειά μου να προβληματιστούμε ξανά ως προς τους όρους της κοινής μας συνύπαρξης, να ξαναβρούμε τρόπο να συν-χωρέσουμε. Προφανώς είναι ένα τρομερά φιλόδοξο, ίσως υπερφίαλο σχέδιο, αλλά δεν έχω πάψει να πιστεύω σε αυτό. Για να δούμε!

Νοιώθετε την «έμπνευση» πριν δημιουργήσετε;

Νομίζω πως η έμπνευση είναι λίγο υπερτιμημένη έννοια, απότοκο της εποχής του ρομαντισμού· τότε που ο μοναχικός καλλιτέχνης άκουγε το θεϊκό κάλεσμα ή τους εσωτερικούς του δαίμονες και παρέδιδε στο κοινό τα αποτελέσματα αυτής της υπερβατικής αποκάλυψης. Αυτό που συνήθως νιώθω όταν καταπιάνομαι είτε με τη ζωγραφική, είτε σκηνοθετώντας, είτε φτιάχνοντας κατασκευές και εγκαταστάσεις είναι η ανάγκη. Θέλω να εκφράσω πράγματα που δεν μπορούν να ειπωθούν και να δεχτώ συναισθήματα από το κοινό που αλλιώς δεν θα μπορούσαν να εκφραστούν. Για την ώρα πιστεύω ότι τα καταφέρνω.

Πώς θα χαρακτηρίζατε τον εαυτό σας ως Καλλιτέχνη;

Θυμάμαι πως όταν σπούδαζα στην Α.Σ.Κ.Τ. είχα ακούσει τον τότε καθηγητή μου Μάριο Σπηλιόπουλο (που παρεμπιπτόντως θυμάμαι με πολύ αγάπη και τρυφερότητα) να λέει για μένα «αυτό το παιδί σκέφτεται πολύ και δεν είναι καλό αυτό…». Ήταν η εποχή που φορούσα ένα t-shirt που μου είχαν κάνει δώρο και έγραφε πάνω του ένα απόφθεγμα του Μπέρτολτ Μπρεχτ: “Sto lavorando duro per prepararmi il mio prossimo errore” δηλαδή «Δουλεύω σκληρά για να προετοιμάσω το επόμενο λάθος μου». Ήταν η εποχή που η πολύ σκέψη για τα τι και τα πως της τέχνης με είχε παραλύσει και σχεδόν αδυνατούσα να βρω τον δρόμο μου στη δημιουργία. Λίγα χρόνια αργότερα, είχα την τύχη να γνωρίσω τον Αυγουστίνο Ζενάκο που αποδείχτηκε μια από τις επιδραστικότερες μορφές της κριτικής της τέχνης των επόμενων χρόνων. Ο Αυγουστίνος με είχε τιμήσει γράφοντας το κείμενο του προλόγου στον κατάλογο της πρώτης μου ατομική έκθεση το 2004. Εκεί, με περιέγραφε ως στοχαστικό καλλιτέχνη. Ήταν ένας χαρακτηρισμός, που δεν ξέρω κατά πόσο τα έχω καταφέρει να μου αρμόζει, αλλά θα ήθελα πολύ! Με τα καλά του και τα κακά του.

Ποιά είναι τα μελλοντικά σας σχέδια;

Έχω πολλά πράγματα στο νου μου! Θέλω να τελειώσω ένα πορτρέτο της μεγάλης μου κόρης που άρχισα πριν χρόνια, σκέφτομαι για μια καινούργια σειρά μικρών ζωγραφικών έργων ενώ παράλληλα δουλεύω πάνω σε τρεις διαφορετικές ιδέες για τρία καινούρια εικαστικά – θεατρικά δρώμενα που υποψιάζομαι ότι θα μου απορροφήσουν σχεδόν όλη την ενεργητικότητα τον επόμενο χρόνο. Η αλήθεια είναι πως μόλις τον περασμένο χειμώνα παρουσίασα στην Αγγλικανική Εκκλησία του Αγ. Παύλου στην Αθήνα, το δρώμενο «Περπατώντας την Αρχαία οδό των Ασεβών» και νιώθω εξαντλημένος από την υπερπροσπάθεια! Χρειάζομαι λοιπόν λίγο χρόνο για να αναδιοργανωθώ. Το πρόβλημα είναι ότι δρώμενα της έκτασης που κάνω, και κυρίως της έκτασης που θέλω να κάνω στο μέλλον, απαιτούν υποστήριξη από χορηγούς ή μαικήνες της τέχνης και οι συνεργασίες είναι απαραίτητες. Οπότε όλα θα κριθούν από το πόσο θα βρεθούν άνθρωποι με κοινό όραμα!