Αυτό δεν ακούς τα τελευταία δυο χρόνια; Για το πόσο φταίμε για την κατάσταση και για το τί πρέπει να αλλάξει μέσα μας; Όλα ξεκινούν από εμάς. Πρέπει να ξυπνήσουμε και να δούμε την αλήθεια κατάματα: «Το πάρτι τελείωσε», «ζούσαμε πάνω από τις δυνάμεις μας», «εμείς επιλέξαμε όλους αυτούς που κυβερνούν», «δυστυχώς στην χώρα μας ο ορθολογισμός και ο  διαφωτισμός πέρασαν και δεν ακούμπησαν», «πρέπει να σταματήσουμε να ήμαστε συναισθηματικοί και να αρχίσουμε να λειτουργούμε με τη λογική».

«Εμείς» ή μήπως «εσύ»;

Η λεπτομέρεια είναι ότι αυτός που ξεστομίζει αυτές τις φράσεις είναι και κάτοχος της αλήθειας τους, αλλιώς δεν θα τις έλεγε.  Άρα αν βγάλω «αυτόν» από το κάδρο μένεις μόνο «εσύ».

Δυστυχώς…

Άρα εσύ πρέπει να αλλάξεις και όχι αυτός, το λέει εξάλλου και ο πιο προβεβλημένος διανοητής του καιρού μας. Δεν είναι τυχαίο πως η ρητορική του κ. Ράμφου άνθησε τόσο πολύ τις πρώτες μέρες της κρίσης. Τα κυρίαρχα μέσα ενημέρωσης αλλά και το υπάρχον πολιτικό σύστημα, στα λόγια του, βρήκαν το τέλειο άλλοθι. Και τα ΜΜΕ και η πολιτική ηγεσία «ήξεραν τί έφταιγε και ήξεραν και πώς να το διορθώσουν». Το πρόβλημα ήσουν εσύ και το πώς θα αλλάξεις κατά τις επιταγές αυτών που κάλυπταν το «εσύ», με το «εμείς».

Για λίγο τους πίστεψα να σου πω την αλήθεια. Πίστεψα ότι το πρόβλημα είναι δευτερευόντως πολιτικό και κυρίως «ψυχολογικό». Φταίει η ραγιάδικη νοοτροπία μας, τα 400 χρόνια σκλαβιάς που δεν άφησαν τον διαφωτισμό και τον ορθολογισμό να ανθήσει, η παραληρηματική εγωκεντρική μας φύση. Πήγαν να με πείσουν ότι φταίει ο γενετικός μας κώδικας. Τί ειρωνεία…είναι οι ίδιοι άνθρωποι που κορόιδευαν την Φανή Χαλκιά για την δήλωσή της ότι η νίκη είναι στο DNA των ελλήνων.

Και τα αποτελέσματα του αντιντόπινγκ κοντρόλ δεν άργησαν να βγουν. Ούτε για την Χαλκιά ούτε για όλους τους παραπάνω αναγνώστες του Psychology for Dummies. Οι χώρες όλης της Ευρώπης άρχισαν να πέφτουν η μια μετά την άλλη. Τι να φταίει για αυτούς; Πως γίνεται να καταρρέουν; Δεν πέρασε ούτε από εκεί ο ορθός λόγος;

Ίσως να είναι άλλα σύνδρομα. Μήπως οι Ιρλανδοί, που εμπιστεύτηκαν το τραπεζικό τους σύστημα και αυτό κατέρρευσε, είναι ευκολόπιστοι και αφελείς; Μήπως οι Γερμανοί, που δέχονταν από την αρχή της δεκαετίας του 2000 μειώσεις μισθών και επιδομάτων ενώ έχουν μια από τις κυρίαρχες οικονομίες της γης, είναι μαζοχιστές και μοιρολάτρες; Οι Ισπανοί πάντως ξέρω. Το είχε πει σε μια συνέντευξη ο κ. Ράμφος. Φταίει ο Θερβάντες και ο Δον Κιχώτης που στοιχειώνουν το φαντασιακό τους και τους βάζει να παλεύουν με ανεμόμυλους.

Τι ειρωνεία πάντως, οι φορείς του ορθού λόγου να προσπαθούν να μας πείσουν ότι είμαστε συναισθηματικά ανώριμοι, προτάσσοντας ένα άλλο συναίσθημα, τον φόβο! Αν δεν γίνει αυτό ή το άλλο «η κρίση θα παρατείνεται  και το σάπισμα θα βαθαίνει»…

Νομίζω ότι σε έναν πλανήτη που το 1% του πληθυσμού κατέχει το 99% του πλούτου, το πρόβλημα δεν είναι ψυχολογικό αλλά πρωτίστως πολιτικό.

Και εμείς; Προφανώς είμαστε συναισθηματικοί, αλλά αν νομίζει κάποιος ότι είναι «ο φορέας του ορθού λόγου» σε μια «κοινωνία ανώριμων» είναι τουλάχιστον υπερφίαλος. Προφανώς και φταις και εσύ και εγώ. Και για αυτά που μας προσάπτουν και για άλλα πολλά. Ας είμαστε ειλικρινείς όμως, καμία προσπάθεια για αλλαγή του εαυτού μας δεν πρόκειται να έρθει αν δεν ξεπεράσουμε το ενοχικό σύνδρομο που προσπαθούν να μας επιβάλουν τονίζοντας την «συναισθηματική ανωριμότητα της φυλής μας» και την έλλειψη ορθολογισμού των πολιτών αυτής της χώρας. Όπως επίσης καμία ελπίδα δεν έχει η λογική να πρυτανέψει σε συνθήκες όπου ο άνθρωπος λιώνει από άγχος και ανέχεια. Όποιον ψυχολόγο και να ρωτήσεις θα σου πει ότι είναι μάταιο τη στιγμή που το παιδί σου έχει χτυπήσει το πόδι του να πας και να του πεις «εσύ φταις που δεν πρόσεχες, στα έλεγα εγώ, κοίτα να γίνεις προσεκτικότερος». Το πιθανότερο είναι να αρχίσει να κλαίει περισσότερο!

Ας σταματήσουμε την ψυχανάλυση των κοινωνιών και το καπέλωμα τους με ταμπέλες. Τώρα είναι ώρα για κάθαρση του υπάρχοντος οικονομικού μοντέλου, συναίσθηση και προστασία αυτών που δεν μπορούν. Η προσπάθεια του ανθρώπου να κοιτά μέσα του και να γίνεται καλύτερος πρέπει να είναι αέναη και όχι επί τούτου, όχι ως απάντηση σε μια γενικότερη πολιτική κρίση. Δεν είναι «λύση», είναι ένα διηνεκές αίτημα. Σε τέτοιο περιβάλλον όπου κανείς (ούτε καν οι ειδικοί δεν έχουν πειστική απάντηση στα προβλήματα) δύσκολα μια κοινωνία μπορεί να δράσει με λόγο και ανάλυση.

Όταν η λογική του υπερπλούτου των ελάχιστων αρχίσει να ανατρέπεται, θα είμαι εδώ όλος χαρά, να ξαναμιλήσουμε για λογική.