Μου αρέσουν οι ιστορίες «ωρίμανσης». Ένα γεγονός, μια εμπειρία, κάτι τέλος πάντων που αλλάζει τη ζωή και σε φέρνει σε θέση να δηλώνεις πιο ώριμος ή και κατασταλαγμένος. Ακόμα καλύτερα, ενήλικος σε όποια ηλικία και αν έρχεται αυτό! Προφανώς για όλους μας η ενηλικίωση έρχεται σταδιακά, νομίζω όμως ότι είναι οι στιγμές που μας κάνουν να την αντιληφθούμε για όσους τουλάχιστον πιστεύουμε ότι έχουμε ενηλικιωθεί. Για τους περισσότερους έχει να κάνει με ένα σημαντικό ίσως ξαφνικό γεγονός της ζωής τους ή το τέλος της σχολικής ζωής και την εισαγωγή στην «παραγωγική διαδικασία». Για εμένα ήταν αρκετές οι στιγμές, αν ήταν όμως να ξεχωρίσω μια θα διάλεγα την πιο πρόσφατη.

Ήταν βέβαια αρκετά αργά, πριν καμιά δεκαριά περίπου χρόνια. Θυμάμαι καθόμασταν στην συνηθισμένη βεράντα, τέσσερα-πέντε σώματα λιωμένα στις πολυθρόνες, ανάμεσα στην βαρεμάρα και την αγωνία να δούμε άλλο ένα ντέρμπι ΑΕΚ-Ολυμπιακός. Εκεί δίπλα, κοντά στην αφελή πλάκα, τα ανούσια μπινελίκια και την επιτηδευμένη καμιά φορά επίδειξη παιδικότητας που χαρακτηρίζουν το αντρικό φύλο μέχρι το τέλος της ζωής του. Θυμάμαι ένα από τα «παιδιά» να παρατηρεί τον Ντέμη Νικολαϊδη καθώς έμπαινε στο γήπεδο. Ο τότε football icon Ντέμης, είχε αλλάξει κάτι εκείνη τη φορά. Αντί για το κλασικό clean cut κούρεμα, είχε αποφασίσει να κουρέψει περίεργα τα μαλλιά του. Δεν θυμάμαι ακριβώς, κάπως σαν μοϊκανός αλλά με ταυτόχρονα μεγάλες φαβορίτες. Μόλις λοιπόν πέρασε το υποτιθέμενο σοκ των δυόμιση δευτερολέπτων, ο φίλος αναφώνησε: «Κοίτα να δεις… Τί κούρεμα είναι αυτό, τί πρότυπο δίνει τώρα αυτός στα νέα τα παιδιά…?».

Στα ποιά? Ποιά είναι αυτά τα “νέα τα παιδιά”? Εμείς τί είμαστε? Και από πότε αρχίσαμε να σοκαρόμαστε με ένα κούρεμα? Πότε το «καθαρό κούρεμα» είναι ένδειξη του κανονικού και από πότε το κούρεμα ενός ποδοσφαιριστή πρέπει να είναι τέτοιο ώστε να μην επηρεάζει αρνητικά τα νέα τα παιδιά? Και όταν τα νέα τα παιδιά επηρεάζονται από ένα κούρεμα τί παθαίνουν? Κόντεψε να μου πέσει η μπύρα από το χέρι αλλά δεν είπα κουβέντα, λέξη! Ένιωσα ότι μεγάλωσα σε μια στιγμή δέκα χρόνια, έγινα μέρος αυτού που αποκαλούσαμε μικροί σχηματικά «ο κόσμος των μεγάλων». Ένιωσα βαρύς αλλά και τόσο μακριά από αυτή την ωριμότητα η οποία σοκάρετε από ένα κούρεμα και όχι από τη μάνα του εκάστοτε ποδοσφαιριστή που «τραγουδιέται» στις εξέδρες.

Ένα άλλο αγαπημένο μου από τον παρααθλητικό χώρο είναι όταν βγαίνουν στα αθλητικά ραδιόφωνα ακροατές κάποιας ηλικίας και ξεκινούν την τοποθέτηση τους λέγοντας: «Κοίτα, εγώ είμαι εξήντα χρονών και βλέπω τουλάχιστον εδώ και εβδομήντα χρόνια μπάλα, κάτι ξέρω παραπάνω». Η αναφορά της ηλικίας σε συνδυασμό με την κατάθεση της οπτικής εμπειρίας γίνονται άμεσα αποδεκτά από τον ραδιοφωνικό παραγωγό ως πειστήρια και ο εν λόγω καταθέτης αμέσως κερδίζει την κούρσα της γνώμης και του σεβασμού. Το πιθανότερο είναι βέβαια να λέει τις ίδιες κοινοτυπίες που πίστευε και πριν πενήντα χρόνια.

Θυμάμαι και δύο δηλώσεις καλλιτεχνών που μου είχαν κάνει μεγάλη εντύπωση. Η μια παλιά και η άλλη πιο πρόσφατη. Η παλιά ήταν του μακαρίτη Νίκου Κεσσανλή. Σε μια μάλλον αναίτια έκρηξη μνησικακίας εναντίων των τότε «νεοπαραδοσιακών ζωγράφων», που διατείνονταν ότι είχαν περάσει πολλές ώρες αντιγράφοντας αριστουργήματα του Λούβρου, φέρεται να δήλωσε κάτι σαν: «Το γεγονός ότι κάποιος έχει περάσει πολλές ώρες σε οίκο ανοχής δεν τον κάνει και γνώστη του έρωτα». Μάλλον λάθος τάιμινγκ αλλά πρόκειται περί μεγάλης αλήθειας! Η πιο πρόσφατη ήταν του Γιάν Φαμπρ που είπε ότι: «Σου παίρνει μια ζωή για να γίνεις νέος καλλιτέχνης. Όταν ήμουν νεαρός σε ηλικία, ήμουν τελικά πολύ μεγάλος και φοβισμένος».

Η ωριμότητα δεν έρχεται ποτέ, οι κοινωνίες δεν προχωρούν μπροστά, ο κόσμος δεν γίνεται καλύτερος, οι νέοι δεν έχουν πάντα φρέσκιες ιδέες και οι γέροι δεν αξίζουν πάντα σεβασμού. Δεν υπάρχει μια γραμμική ροή προς την πρόοδο, την ανάπτυξη, την ελευθερία ή αλλού.

Τίποτε δεν έρχεται απαραίτητα με την εμπειρία, την ηλικία ή τις σπουδές. Όλα αυτά είναι μόνο εφόδια, εργαλεία που είναι άχρηστα αν δεν υπάρχει η δυνατότητα αφομοίωσης τους σε στοιχεία σύνθεσης της προσωπικότητας. Δεν έχει σημασία τί διάβασες αλλά τί κατάλαβες, πού ταξίδεψες αλλά τί αιχμαλώτισε το βλέμμα. Μπορεί όλα αυτά να αποδεικνύονται σημαντικά βήματα για εμάς αλλά ταυτόχρονα ασήμαντα για τη συνολική ανθρώπινη πρακτική, αν δεν υπάρχουν οι μηχανισμοί επεξεργασίας και φοβάμαι ότι, δυστυχώς, σπανίως υπάρχουν.

Νομίζω ότι ο κόσμος κινείται όπως τα πνευμόνια, μια μέσα μια έξω. Μπαίνει φρέσκος αέρας και μετά αποβάλλεται από τον ίδιο οργανισμό. Οι άνθρωποι είναι συνήθως συντηρητικοί ή λάτρεις των αλλαγών ως συστατικό της προσωπικότητας τους, κάτι που σπανίως μεταβάλλεται ριζικά με την εμπειρία ή το χρόνο. Οι κοινωνίες κατά εποχές πηγαίνουν μπρος ή πίσω, ακόμα και η έννοια του εμπρός και του πίσω μεταβάλλεται.

Δεν περιμένω καλύτερες μέρες, ούτε όμως και χειρότερες. Ό,τι κι αν έρθει θα είναι απλά άλλο ένα μπρός – πίσω, απλά κάτι ανθρώπινο.