Υποψιάζομαι ότι μέχρι στιγμής θα έχετε διαβάσει αρκετά άρθρα ή αναφορές στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για το Chat GPT, το θαυμαστό νέο εργαλείο που μας φέρνει ακόμη πιο κοντά στην τεχνητή νοημοσύνη. Είναι ίσως το πιο γρήγορα διαδεδομένο νέο στην ιστορία των διαδικτυακών προγραμμάτων!

Θέλοντας να προβοκάρω τη λογική που λέει ότι το Chat GPT θα φέρει το τέλος στις ερωτήσεις που κάνουμε στη Google, έψαξα στο ίδιο το Google (στα αγγλικά) για έναν γρήγορο ορισμό του «τι είναι» ο νέος του ανταγωνιστής. Η απάντηση ήταν ότι: «Το Chat GPT είναι ένα chatbot που κυκλοφόρησε από την εταιρεία OpenAI τον Νοέμβριο του 2022». Όχι πολύ διαφωτιστικός ορισμός. Λογικό…

Η ελληνική Βικιπαίδια από την άλλη ήταν πιο αποκαλυπτική: «Το ChatGPT (Generative Pre-trained Transformer – Παραγωγικός Προεκπαιδευμένος Μετασχηματιστής) είναι εφαρμογή τεχνητής νοημοσύνης -που επιτρέπει διάλογο και απαντήσεις (chatbot)- η οποία κυκλοφόρησε από την OpenAI τον Νοέμβριο 2022. Βασίζεται στην οικογένεια μεγάλων γλωσσικών μοντέλων GPT-3.5 της OpenAI και είναι βελτιστοποιημένο τόσο με εποπτευόμενες όσο και με ενισχυτικές τεχνικές εκμάθησης.»

Για να είμαι ειλικρινής περισσότερο από τις δυνατότητες αυτού του νέου προγράμματος αυτό που με εντυπωσίασε είναι η υπαρξιακή αγωνία όλων ημών απέναντί του. Το ίδιο το πρόγραμμα δεν φαίνεται να παίρνει και πολύ στα σοβαρά τον εαυτό του αν κρίνει κανείς από την ονομασία του. Είναι δηλαδή ένα εργαλείο για “chat” για κουβεντούλα – φιλική συζήτηση.

Βέβαια, αν και μιλάμε για τεχνητή νοημοσύνη, κατά την ταπεινή μου γνώμη, κάποιος έχει την δυνατότητα να κάνει ένα πολύ πιο γόνιμο και ευφυές chat με το Chat GPT παρά με όλους τους DPG του instagram*. Όπως και να το δει κανείς, αυτό είναι μια μεγάλη πρόοδος!

Το καινούργιο αυτό πρόγραμμα λοιπόν, για να μπορεί να σταθεί σε διάλογο με ανθρώπους παράγει σκέψη και πληροφορία και μας την μεταδίδει μάλιστα με ένα τρόπο που μας κάνει να αισθανόμαστε πολύ οικεία· το ρωτάμε και απαντά σαν έμβιος συνομιλητής. Πέραν λοιπόν της συνδυαστικής του ικανότητας και της ικανότητας του να αναπαράγει πληροφορία, το «ανθρωπόμορφο» στιλ επικοινωνίας που διαθέτει είναι αυτό που έχει προξενήσει τη μεγαλύτερη έκπληξη.

Δεν είναι τυχαίο ότι τα περισσότερα άρθρα που έχουμε δει σχετικά είναι η προσπάθεια των συντακτών να του θέσουν υπαρξιακές ερωτήσεις για την ίδια του την μηχανική φύση. Το βάζουν να τους γράφει ποιήματα, να απαντάει αν έχει συναισθήματα και άλλα διάφορα επικολυρικά. Πέραν αυτών, η τρομερή υπολογιστική ικανότητα του μέσου έχει φέρει τον τρόμο στους ακαδημαϊκούς κύκλους οι οποίοι φαντάζονται ότι η αύξηση της λογοκλοπής και τα «προκάτ» διδακτορικά πλέον θα είναι μία καθημερινότητα.

Όλα αυτά βέβαια είναι μία μεγάλη πιθανότητα αλλά σίγουρα αυτό δεν είναι τόσο μεγάλο πρόβλημα. Αν το Chat GPT μας γλιτώσει από ένα ωκεανό αδιάφορων ακαδημαϊκών εργασιών που το μόνο που κάνουν είναι να συνδυάζουν και να αναδιανέμουν πληροφορίες δεν είναι ότι χειρότερο μπορεί να μας συμβεί. Ίσως να είναι και καλύτερα. Εξάλλου, αυτό που χρειάζεται η ακαδημαϊκή κοινότητα είναι πρωτότυπη σκέψη και όχι αναμασήματα.

Δεν πρέπει να λησμονούμε ότι μέχρι σήμερα ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα του ανθρώπου ήταν να μπορέσει να ανασύρει τη χαμένη πληροφορία.

Το συγκεκριμένο πρόγραμμα μπορεί να μας βοηθήσει να βρούμε απαντήσεις ακόμα και όταν οι ερωτήσεις μας δεν είναι οι ενδεδειγμένες. Ακόμα και αν έχουμε μια ιδέα για το τι θέλουμε να πούμε αλλά δεν έχουμε τα πνευματικά εργαλεία για να το πούμε και κυρίως, δεν ξέρουμε που να ψάξουμε για να τα βρούμε! Πρέπει λοιπόν να παραδεχτούμε ότι αυτό είναι ένα τεράστιο βήμα για την επιστήμη και την έρευνα.

Δοκιμάζοντας λοιπόν το Chat GPT σε μία αλληλουχία ερωταπαντήσεων, βλέπουμε ότι μπορούμε να βρούμε απαντήσεις σε ερωτήματα που θα μας έχουν δημιουργηθεί μέσω των προηγούμενων απαντήσεων που το πρόγραμμα μας έχει δώσει. Αυτό, σαν διαδικασία μπορεί να μας βοηθήσει να αναδιατάξουμε τις προσλαμβάνουσες μας προκειμένου να παράγουμε σχεδόν πρωτότυπη σκέψη! Αυτό όμως είναι και το όριο του συγκεκριμένου προγράμματος μέχρι στιγμής και πιθανότατα η ειδοποιός διαφορά του από την «πραγματική τεχνητή νοημοσύνη».

Το συγκεκριμένο πρόγραμμα «παράγει σκέψη, δεν γεννάει σκέψη» και αυτό είναι που κάνει τη διαφορά μεταξύ μηχανής και ανθρώπου! Μερικές ώρες μαζί του σε κάνουν να καταλαβαίνεις ότι οι απαντήσεις που λαμβάνεις είναι ότι πλησιέστερο μπορείς να βρεις στα ερωτήματά σου. Αυτές όμως οι απαντήσεις είναι μια σύνθεση από τα αιτήματα και τις απαντήσεις που έχουν θέσει οι άνθρωποι στον παγκόσμιο ιστό, είναι μια σύνθεση της ανθρώπινης ευφυΐας. Ακριβώς γι αυτό το Chat GPT και αλλά συναφή προγράμματα μπορεί να γράψουν ποιήματα, μπορεί να συνθέσουν μουσική αλλά δύσκολα θα μας εκπλήξουν με αυτά. Προφανώς θα περνάμε καλά με τα δημιουργήματα που θα μας προσφέρουν κι αυτό δεν είναι καθόλου λίγο αλλά είναι μάλλον απίθανο να νιώσουμε μια υπερβατική εμπειρία σαν και αυτή που προσφέρει η μεγάλη τέχνη.

Μέχρι στιγμής, το συγκεκριμένο σύστημα όπως και άλλα που υπάρχουν ή θα ακολουθήσουν σύντομα δεν μπορούν «να γεννήσουν σκέψη». Δεν μπορούν δηλαδή να πάρουν τις πληροφορίες και εκτός από το να τις ανασυνθέσουν, να καταφέρουν να δημιουργήσουν μία σχεδόν καινούργια ιδέα από «τα κενά» που αφήνουν αυτές οι πληροφορίες ανάμεσα τους.

Το Chat GPT έχει τόση διαφορά με την ανθρώπινη νόηση όσο έχει ο Steve Jobs από τον Νεύτωνα. Ο Steve Jobs για να φτιάξει το iPhone πήρε τεχνολογίες που υπήρχαν ήδη· το κινητό τηλέφωνο, την οθόνη αφής, το internet και τα συνδύασε σε μία νέα συσκευή. Ο Νεύτωνας από την άλλη (όπως λέει ο μύθος) είχε όλες τις πληροφορίες για τη βαρύτητα στα χέρια του, η θεωρία του όμως άρχισε να γεννιέται όταν ένα μήλο έπεσε στο κεφάλι του. Αληθινή η όχι, η ιστορία μας διδάσκει ότι οι πραγματικά σπουδαίες ιδέες γεννιούνται όταν φαινομενικά άσχετες μεταξύ τους ιδέες, στον κατάλληλο τόπο και χρόνο, συνδυάζονται και παράγουν νόημα πέραν από τις επιμέρους μεταξύ τους ιδιότητες!

Ο Joseph Kosuth ένας από τους προπάτορες της εννοιολογικής τέχνης είχε εκθέσει στην Καλιφόρνια μια νέα ενότητα έργων. Το κάθε έργο αποτελούταν από μια σελίδα κόμικ της Ντίσνεϊ όπου δίπλα της, είχε γράψει ένα ρητό από κάποιον μεγάλο φιλόσοφο του παρελθόντος.

Όταν τον είχαν ρωτήσει τι «πρωτότυπο» είχε η έκθεση του αφού ούτε το κόμικ αλλά ούτε το ρητό δεν ήταν δικά του, είχε απαντήσει: «Πράγματι, τίποτα από τα δύο δεν είναι δικό μου. Αυτό που είναι δικό μου ήταν η ιδέα να βάλω αυτά τα δύο πράγματα μαζί ώστε να δημιουργήσω μία νέα νοητική σύνθεση στο μυαλό του θεατή!»

Όπως χαρακτηριστικά είχε πει: «Δεν μου ανήκει το ντόνατ μου ανήκει όμως η τρύπα στο ντόνατ», κι αυτό, η τρύπα δηλαδή στο ντόνατ, δεν είναι κάτι που μπορείς να παραγγείλεις στο Chat GPT. Όχι σήμερα τουλάχιστον…

*Ελπίζω να μου συγχωρεθεί αυτό μικρό μπασκετικό λογοπαίγνιο. Οι γνώστες θα καταλάβουν.