Πραγματικά αναρωτιέμαι καμία φορά.

Έχω το θλιβερό προνόμιο να είμαι τρομερά λογικοφανής, και να έχω τουλάχιστον δυο απόψεις για το κάθε θέμα. Ζώντας εδώ γύρω και βλέποντας την κοινωνική όξυνση να βαράει κόκκινο, δεν νιώθω και πολύ καλά τελευταία. Δεν φταίει κάτι στους τρόπους αυτού του κόσμου, πάντα έτσι κινείται, με τις επαναστάσεις του, τις κοινωνικές εκρήξεις του, αλλά και τις αντίθετες φωνές που πρεσβεύουν «λογική» και «νομιμότητα».

Το πρόβλημα είναι ότι αδυνατώ να συστρατευτώ με κάποια πλευρά. Για αυτήν της «νομιμότητας» δεν τη συζητώ καν. Δεν είναι ότι δεν ακολουθώ τους νόμους, είναι ότι βρίσκω απίστευτα αφελές (αν όχι κακόβουλο σε κάποιες περιπτώσεις) που οι οπαδοί της, θεωρούν ότι ο μόνος τρόπος κοινωνικής ειρήνης είναι να υπακούσουμε στους νόμους, με την ελπίδα ότι μετά από τέσσερα χρόνια που θα ψηφίζουμε, αυτοί θα αλλάξουν. Η σκληρή πραγματικότητα έδειξε ότι οι νόμοι, πολλές φορές, φτιάχνονται για να εξυπηρετήσουν αυτούς που τους φτιάχνουν και σε περιπτώσεις όπως της δικής μας (με την τριτοκοσμική άποψη της εξουσίας για την σχέση της με τον πολίτη) ο γόρδιος δεσμός είναι (σχεδόν) αδύνατον να λυθεί.

Είναι σαφές. Σε αυτόν τον τόπο, το κράτος δεν θέλει καθαρές σχέσεις με τον πολίτη, αυτό που το αφορά είναι να γίνεται “deal”. Σου χρωστώ και μου χρωστάς. Σαν τις παλιές Σοβιετικές «δημοκρατίες», το καθεστώς νομοθετούσε ανεφάρμοστους νόμους και ύστερα επέβαλε μέρος αυτών, κλείνοντας το μάτι στον πολίτη και λέγοντας του: «Είδες? Ενώ θα μπορούσα να είμαι τρομερά αυστηρός μαζί σου, δεν εφαρμόζω το γράμμα του νόμου, οπότε είναι καθήκον σου να είσαι υπάκουος και ευγνώμων».

Διασκεδάζω απίστευτα με την σχεδόν θρησκευτική πεποίθηση κυρίως των φιλελευθέρων που πιστεύουν ότι οι πολίτες, όλοι μαζί και σαν από θαύμα, σε μια πρωτόγνωρη στην ανθρώπινη ιστορία κρίση ωριμότητας, θα καταλάβουν «τα λάθη» της εξουσίας και όλοι μαζί, συντεταγμένοι, θα ψηφίσουν στις επόμενες εκλογές «το σωστό». Το κόμμα που θα έρθει επάνω στο άσπρο άλογο και θα διορθώσει τα κακώς κείμενα με νέες νομοθετικές πρωτοβουλίες. Το ότι οποιοσδήποτε πολιτικός συνδυασμός για να φτάσει να μπορεί να έχει βήμα (ικανό για ειρηνική ανατροπή) θα πρέπει να έχει παίξει και να είναι ουσιαστικά μέρος της ήδη υπάρχουσας χυδαίας πραγματικότητας, είναι μια απλά ενοχλητική λεπτομέρεια.

Οπότε λες να βγω έξω για επανάσταση?

Δεν τα καταφέρνω. Άλλο ένα μεγάλο πρόβλημα στον χαρακτήρα μου είναι ότι αδυνατώ να γίνω μέρος συλλογικοτήτων. Κάθε φορά νιώθω ότι υπονομεύομαι από τα κίνητρα, τον χαρακτήρα και (ίσως υπεροπτικά κρίνοντας) την αισθητική του κάθε ηγετικού μέλους και του όλου κινήματος γενικότερα.

Είναι βέβαια αλήθεια, αυτό που ζούμε και κυρίως αυτό που όλοι βλέπουμε πως έρχεται, δεν αντέχεται. Πράγματι, πρέπει να βγω στους δρόμους, ποιον να ακολουθήσω όμως? Αυτούς που τόσα χρόνια επιδίδονταν σε «επαναστατική γυμναστική», τους άλλους που χρόνια υπηρετούσαν το μέσα και κατάλαβαν ότι ήρθε ή ώρα να βγουν απ’ έξω? Δεν λέω, καλή είναι η μετάνοια αλλά δεν βλέπω ούτε αυτοκριτική, ούτε και ταπείνωση όπως θα ταίριαζε στην περίπτωση. Ίσως να φταίει που είμαι (και) ενοχικός τύπος και νιώθω ότι αν είσαι συμμέτοχος στο πρόβλημα δύσκολα θα γίνεις μέρος της λύσης. Τώρα τελευταία όμως με ενοχλεί και η γλώσσα. Όχι η γλώσσα αυτών που η επανάσταση ήταν η δουλεία τους, αλλά των άλλων των νεοφερμένων. Αυτών που θεωρητικά φέρουν μια νέα κουλτούρα για τα πράγματα και θα έπρεπε να είναι η φωνή της κοινωνικής συνοχής, μέσα στην όποια επανάσταση. Ακούω λοιπόν φράσεις όπως «ήρθε ή ώρα να διαλέξεις με ποιους πρέπει να πας και ποιους να αφήσεις», «η ώρα είναι τώρα» και άλλα αρκούντως τρομακτικά.

Δεν ψαρώνω.

H ώρα είναι τώρα για αυτούς που μέχρι χθες δεν είχαν καταλάβει τι γίνεται, για μερικούς άλλους η ώρα έχει έρθει εδώ και καιρό και για κάποιους άλλους δεν έχει έρθει ακόμα. Συμφωνώ ότι πρέπει να αλλάξει ρότα η κοινωνία και η πολιτεία. Ίσως χρειαστούν ριζοσπαστικές κοινωνικές δράσεις, όχι όμως με όρους, τώρα ή ποτέ και εμείς ή οι άλλοι. Αυτή την επιχειρηματολογία του εκβιασμού και της επαναστατικής realpolitic, την έχει και η κυβέρνηση με τους «ευρωπαίους ετέρους» και όχι μόνο. Παλιότερα σε ανάλογα διλλήματα μας είχε προτρέψει και το υπάρχον πολιτικό σύστημα που μας καλούσε να επιλέξουμε στο τέλος ποιος θα μας κυβερνήσει και ακόμα χειρότερα, τύποι σαν τον George Bush και τους Ταλιμπάν. Αυτοί που σκοπεύουν να φέρουν την αλλαγή, καλό θα ήταν να είναι περισσότερο προσεκτικοί. Αν νομίζουν ότι μπορούν να πάνε μπροστά τις επιδιώξεις τους, με δράσεις που συσπειρώνουν συντηρητικά την κοινωνία, βγάζοντας τους πάντες φασίστες, φορώντας την μαντίλα της ιντιφάντα και παρομοιάζοντας με λαχτάρα τις εδώ κινητοποιήσεις, με τις εξεγέρσεις που λαμβάνουν χώρα στις αραβικές χώρες, νομίζω ότι έχουν διαλέξει λάθος δρόμο.

Κάθε τόπος έχει τις δικές του ανάγκες και νιώθω ότι οι περισσότεροι που δρουν σήμερα (είτε θεσμικοί παράγοντες είτε αντιδρώντες) προσπαθούν να σπρώξουν την κοινωνία σε τετελεσμένα, να την αιφνιδιάσουν να της αλλάξουν ρότα με την βία. Το πρόβλημα είναι ότι σε τέτοιες καταστάσεις οι κοινωνίες δρουν σπασμωδικά και απρόβλεπτα και σπανίως με γνώμονα την συνοχή τους.

Νιώθω σύγχυση, αυτή την πίεση να διαλέξω, αλλά αυτά που βλέπω εκατέρωθεν δεν μου αρέσουν. Με έχει πιάσει και το παράπονο λίγο. Ενώ δεν περίμενα τίποτα ποια από την επιλογή του «ορθού δρόμου» και της άρχουσας τάξης, από αυτούς που αντιδρούν, περίμενα περισσότερα. Ένα όραμα να μπορείς να ταυτιστείς. Μια ελπίδα για αλλαγή που θα βασιζόταν στο νοιάξιμο για το εμείς, την καθαίρεση των επιχειρημάτων που πάνε να μας περάσουν αυτό που συμβαίνει σήμερα, ως μονόδρομο, με την πρόταξη οραμάτων, πιο υλοποιήσιμων από το Imagine του John Lennon.

Αν πορευτώ μόνος φοβάμαι ότι θα έρθει μια στιγμή που θα πω, γιατί δεν επαναστάτησα? Ότι με την διστακτική μου στάση βοήθησα ώστε να παραμείνει αυτό που ζούμε. Ίσως να είναι και έτσι, δεν σου κρύβω ότι με ζώνουν οι τύψεις καμιά φορά.

Δεν ξέρω. Με ένα φίλο (και αυτός, αρκετά σοφότερος μου) που τα συζητάγαμε όλα αυτά εχθές και του εξέθεσα τους λόγους που ταλαντεύομαι, μου έλεγε ότι τα συγκεκριμένα ερωτήματα έχουν απαντηθεί εδώ και καιρό από φιλόσοφους και διανοητές. Χαίρομαι, ας φταίει τότε μόνο η άγνοια μου!