Ξαφνικά άκουσα να με φωνάζει από την βεράντα. Όταν βγήκα, μου έδειξε μια μικρή πασχαλίτσα που σερνόταν σιγά σιγά προς την μπαλκονόπορτα. «Κοίτα μπαμπά», μου είπε προσπαθώντας να της φράξει το δρόμο. Η πασχαλίτσα πάλευε να ξεφύγει. «Τι να κάνω, να την πατήσω;». Όχι βέβαια της απάντησα, γιατί να το κάνεις αυτό; «Και αν ανέβει στην φούστα μου;». Δεν νομίζω ότι έχει τέτοια διάθεση, εκείνη πρέπει να φοβάται περισσότερο από εσένα. Δεν είπε κάτι άλλο, αλλά την είδα ότι την «έτρωγε» το πόδι της. Της είπα κοίτα να δεις, αυτή είναι μια μικρή άκακη πασχαλίτσα που κάνει βόλτα στην βεράντα μας και δεν μας ενοχλεί. Δεν βλέπω κανένα λόγο να τη σκοτώσεις. Στην προκειμένη περίπτωση, αν και είσαι μόνο 3,5 χρονών, εσύ είσαι η μεγάλη και αυτή είναι η μικρή. Το αν θα ζήσει ή θα πεθάνει κρέμεται στη δική σου διάθεση, είναι δική σου ευθύνη, αποφάσισε ότι θες. Μπήκα μέσα και περίμενα. Είδα ότι αμφιταλαντευόταν και τελικά ήρθε και εκείνη μαζί μου, χωρίς να κάνει τίποτα.

Καθώς με προσπέρασε και κατευθύνθηκε προς το τραπέζι που είχε αφήσει τα παιχνίδια της, άκουσε ένα μεγάλο μπαμ! Ήταν τα χέρια μου που χτύπησαν απότομα παλαμάκια στον αέρα. Σκότωσα ένα μικροσκοπικό μυγάκι που είχε μπει από την ανοιχτή μπαλκονόπορτα. Γύρισε αμέσως και με κοίταξε. Τις είπα κάτι σαν, ότι το έκανα γιατί το ζωύφιο μπήκε σπίτι μας και θα μας ενοχλούσε. Ένιωσα πραγματικά «άκυρος» σε σχέση με την διάλεξη που είχα κάνει πριν λίγα δευτερόλεπτα. Η ευκολία με την οποία είχα αποφασίσει για τη ζωή της μύγας ήταν αφοπλιστική. Εκείνη δεν μου είπε τίποτα, μόνο γύρισε το κεφάλι προς τα παιχνίδια της και μετά από μερικά λεπτά, απλά μου ανακοίνωσε ότι θα άφηνε την πασχαλίτσα να ζήσει.

Μου ήρθε στο μυαλό το «Κάιν», το τελευταίο βιβλίο του Ζοζέ Σαραμάγκου που κατά σύμπτωση είχα διαβάσει αυτές τις μέρες. Ο Σαραμάγκου νομίζω ότι ήταν ένας ταλαιπωρημένος άνθρωπος και γι’ αυτό τον αγαπώ τόσο πολύ. Ταλαιπωρήθηκε από θεό και ανθρώπους, κάτι που είναι εμφανές στα βιβλία του. Στην καθολική Πορτογαλία που γεννήθηκε, οι σημαντικότερες αξίες στη ζωή είναι τα 3 F (fado, Fatima, football). Το Fado είναι η παραδοσιακή τους μουσική, στην πόλη Fatima υπάρχει ξακουστός ναός προς τιμή του θαύματος που θρυλείται ότι έλαβε χώρα εκεί, και το football είναι το ποδόσφαιρο. Εκεί, ανάμεσα στην ένταση της πίστης για το θαύμα και τη δύναμη της επίσημης καθολικής εκκλησίας, υποθέτω ότι θα ένιωθε όπως οποιοδήποτε μυγάκι ανάμεσα στα χέρια ενός αγνώστου ή αφημένος στις ορέξεις κάποιος πιτσιρίκας.

Δεν έχει και μεγάλη ιδέα για το θεό, για την ακρίβεια δεν του αρέσει καθόλου, τουλάχιστον όπως αυτός παρουσιάζεται μέσα από τις σελίδες της βίβλου. Τον παρουσιάζει μοχθηρό, ανόητο και αφελή. Στον Κάιν, βάζει το βιβλικό πρωταγωνιστή του, να πολεμά το θεό και να τα καταφέρνει (περίπου).

Οι άνθρωποι που ασχολούνται με τη βίβλο υποστηρίζουν ότι ειδικά η παλιά διαθήκη είναι ένα πολυεπίπεδο έργο, που αν κάποιος δεν έχει στενή σχέση με τη θρησκεία, εύκολα μπορεί να το παρερμηνεύσει. Ο Σαραμάγκου όμως «απλά τη διαβάζει», δεν μπαίνει στην διαδικασία να αναλύσει τι καλό κρύβεται από κάτω ή τί άλλο θέλει να πει ο θεόπνευστος συγγραφέας. Εξάλλου γιατί να κάνει κάτι παραπάνω; Η βίβλος είναι το κείμενο που έχει διαβαστεί περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο στην ανθρώπινη ιστορία και απευθύνεται στον οποιονδήποτε. Λογικά με τη πρώτη ανάγνωση, ακόμα και αν δεν έχεις το κατάλληλο θρησκευτικό υπόβαθρο, ακόμη και αν δεν σε καταλαμβάνει αμέσως η όποια αλήθεια του, θα έπρεπε να σε πείθει το «ακέραιο του θεϊκού προσώπου», όπως αυτό παρουσιάζεται από τις πράξεις του. Αυτό όμως που βλέπει ο Σαραμάγκου, στην παλιά διαθήκη δεν του αρέσει.

Θα μπορούσαμε εύκολα να πούμε ότι είναι άθεος, άπιστος ή και βλάσφημος, όμως είναι εμφανές ότι κάτι τον τρώει. Όταν κάτι δεν μας αφορά, όταν κάτι είναι τελείως ψευδές, απλά δεν ασχολούμαστε μαζί του, δεν δίνουμε τον καλύτερο μας εαυτό εναντίον του. Στην διάρκεια της ζωής του, τα καλύτερα έργα που έχει γράψει, είχαν να κάνουν με το θείο. Ο Σαραμάγκου δεν αδιαφορεί, συνδιαλέγεται με αυτό, ψάχνει, οργίζεται, πολεμάει. Νιώθει ότι αν υπάρχει θεός, θα έπρεπε να «είναι» αλλιώς. Γι’ αυτό παραμένει ως συγγραφέας τόσο γοητευτικός, είναι αγωνιστής, ήρωας καταδικασμένος από την αρχή.

Όλα τα πλάσματα στη φύση έχουν ελπίδες και φόβους, βέβαια απέναντι στο άγνωστο αντιδρούν διαφορετικά. Εγώ πάντως νιώθω δέος απέναντι στους πιστούς και από τους αδιάφορους, προτιμώ τους αγωνιστές. Να, σαν την πασχαλίτσα ας πούμε.