Νομίζω ότι οι πολιτικοί και οικονομικοί αναλυτές βλέπουν οράματα αντί να δουν την πραγματικότητα, με αποτέλεσμα να προσπαθούν να εξηγήσουν το δράμα της σημερινής οικονομίας με θεολογικές αναγωγές. Πριν μερικές μέρες άκουγα κάποιον στο ράδιο που έλεγε ότι για τη στάση της Γερμανίας φταίει ο καλβινισμός «που προστάζει να δουλεύεις πολύ, να αποταμιεύεις πολύ και να ξοδεύεις λίγο».

Πέραν της «ασήμαντης λεπτομέρειας» ότι οι Γερμανοί δεν είναι καλβινιστές, γενικά ο προτεσταντισμός (από ότι έχω καταλάβει) προτρέπει σε δουλειά και λιτή ζωή, όχι όμως με σκοπό τα κερδισμένα χρήματα ως ιδανικό, αλλά ως ένδειξη της θείας χάρης. Όχι για να «μπουν κάτω από το στρώμα» και να τα μετράς το βράδυ όταν οι άλλοι θα πάνε για ύπνο, αλλά με σκοπό να επιστρέψουν στην κοινότητα από όπου προήρθαν. Προφανώς η διαθλασμένη εικόνα του δόγματος στο μυαλό κάποιων, μπορεί να τους οδηγεί στην απληστία και στη συσσώρευση, αυτό όμως είναι το αντίθετο από αυτό που ο προτεσταντισμός πρεσβεύει.

Για την Ορθοδοξία και τη σχέση της με τη μενταλιτέ της χώρας παρομοίως. Ακούω ότι είναι υπεύθυνη για τη νοοτροπία μας, αφού ωθεί στην καταστρατήγηση της λογικής, στην οκνηρία και στην αδιαφορία για το σήμερα, λόγω της προσήλωσής της σε μια απατηλή μεταφυσική ευδαιμονία ή ότι άλλο. Λες και η θρησκεία γενικότερα και η ορθοδοξία ειδικότερα, δεν είναι ένας οδηγός για το εδώ και το τώρα.

Το δίλλημα αν η νοοτροπία και η ιδεολογία φτιάχνουν κοινωνίες ή το αντίστροφο δεν είναι καινούριο. Η απάντηση υποθέτω είναι, ότι τα πράγματα ζυμώνονται μαζί. Προφανώς οι θρησκείες (και κυρίως οι διαστρεβλώσεις που αυτές υφίστανται…) γεννούν πραγματικότητες αλλά όχι πιο ισχυρές από τις βασικές αδυναμίες της ανθρώπινης φύσης. Η απληστία, ο φθόνος, η τάση για βία ή για ευκολία, δεν χρειάζονται κανένα θεωρητικό θρησκευτικό μοντέλο για να «ανθήσουν»! Και χωρίς τις θρησκείες θα υπήρχαν «μια χαρούλα»!

Καλύτερα λοιπόν θα ήταν οι αναλυτές να μας εξηγήσουν, πως οι άνθρωποι που υπηρετούν το κυρίαρχο οικονομικό μοντέλο, έχουν κατακλέψει «τους τρόπους» των θρησκειών και έχουν φτιάξει μια οικονομική πραγματικότητα που την υποστηρίζουν με «θρησκευτική ευλάβεια» και τη διδάσκουν ως μονόδρομο, αρνούμενοι να εξετάσουν άλλες εναλλακτικές, που σκοπό θα έχουν το όφελος των περισσοτέρων.

Μπορεί να πάει ο άνθρωπος στο φεγγάρι;

Ναι!

Μπορεί ο άνθρωπος να φτιάξει ένα πολύπλοκο οικονομικό εργαλείο που θα φέρνει κέρδη σε επιχειρηματία που μένει στην Αμερική και φτιάχνει προϊόντα στην Κίνα, ενώ τα πουλά ακριβά στην Ευρώπη και φορολογείτε ελάχιστα στα νησιά Κάιμαν όπου έχει έδρα η επιχείρηση?

Ναι!

Μπορεί να δοθεί κανένα ευρώ παραπάνω για κοινωνική πολιτική?

Αποκλείεται!

Και αυτό, είμαι σίγουρος είναι μια πανεθνική «θρησκεία».