Η Χάνα Άρεντ στο Glee. Το τίμημα της ελευθερίας.
Είναι φορές που νιώθω σαν να έχω βάλει στοίχημα για τον πιο ετερόκλητο τίτλο κειμένου που μπορώ να σκεφτώ.
Τέλος πάντων, παντού ακούς ότι η ελευθερία έχει τίμημα κι αυτό φαίνεται να είναι αναπόφευκτο. Να σου πω την αλήθεια είναι κάτι που μου φαίνεται αφόρητο. Προφανώς η λέξη ελευθερία έχει πολύ ευρεία έννοια, αλλά το γεγονός ότι ούτε τώρα, στον 21 αιώνα, δεν έχουμε καταφέρει σαν ανθρωπότητα να κατακτήσουμε ούτε το ελάχιστο που η λέξη πρεσβεύει, είναι κάτι που δεν το αντέχω.
Αυτό, το να πρέπει να παλέψουμε και γι αυτό το ελάχιστο δεν μπορώ να το χωνέψω.
Το τι συμβαίνει σε καθεστώς ανελευθερίας είναι κάτι που όπως είναι λογικό, έχει εξεταστεί κυρίως από την οδυνηρή πλευρά. Υπάρχει όμως και μια άλλη πλευρά. Είναι η πλευρά που σε κρατά ζωντανό τις δύσκολές ώρες.
Στο Glee παρακολουθούμε την ιστορία μιας σχολικής χορωδίας σε ένα Λύκειο στα μεσιανά της Αμερικής. Εκεί γίνονται πάνω κάτω όλα τα κλισέ που βρίσκεις σε μια αμερικάνικη οικογενειακή κωμωδία. Απλά θα έλεγα ότι αυτή είναι πιο τολμηρή, γιατί ασχολείται πολύ με θέματα διαφορετικότητας, εθνοτικών διαφορών (στα πλαίσια της πολυπολιτισμικής κοινωνίας των ΗΠΑ) και ομοφυλοφιλίας.
Κάποια στιγμή ο Κέρτ, ένας ανοιχτά γκέι μαθητής και βασικό μέλος της χορωδίας, αναγκάζεται να εγκαταλείψει το Λύκειο μιας που ενδοσχολική βία που υφίσταται λόγω της ομοφυλοφιλίας του, έχει γίνει αφόρητη. Αναγκάζεται λοιπόν να μετακομίσει σε διπλανό σχολείο όπου η πολιτική ενάντια στις διακρίσεις είναι απόλυτη. Εκεί τα πράγματα πηγαίνουν καλύτερα. Κανείς δεν τον ενοχλεί, εντάσσεται στην αντίστοιχη χορωδία και όλα κυλούν ομαλά.
Παρόλα αυτά συμβαίνει το εξής παράδοξο. Σε μια συνάντηση του με μια συμμαθήτρια από το παλιό του σχολείο παραδέχεται ότι δεν περνά και τόσο καλά. Προφανώς έχει ηρεμήσει από τις επιθέσεις αλλά νιώθει ένα κενό. Στο καινούριο του σχολείο δεν είναι παρά ένας από το πλήθος. Κανείς δεν αναγνωρίζει την μοναδικότητά του και κυρίως δεν νιώθει αυτήν την ζεστασιά που ένιωθε όταν τον υποστήριζαν οι λίγοι φίλοι του στη χορωδία του παλιού σχολείου. Φίλοι, που ως επί το πλείστον ήταν και αυτοί απαξιωμένοι λόγω της συμμετοχής τους στη χορωδία. Μπορεί λοιπόν να μην ήταν παρά μια παρέα «φλώρων», τουλάχιστον όμως ένιωθαν ότι έχουν κάτι να τους ενώνει και αυτό ήταν που τους έδινε δύναμη να συνεχίζουν. Στο καινούριο σχολείο όμως;
Η Χάνα Άρεντ είναι αγαπημένη μου. Το βιβλίο της «Το Ολοκληρωτικό Σύστημα» ήταν μια αποκάλυψη. Εκεί η μεγάλη γερμανοεβραία πολιτική επιστήμονας και φιλόσοφος, αναλύει το πως λειτουργεί ένα τέτοιο σύστημα διακυβέρνησης. Αυτό όμως που μου προξένησε ανατριχίλα ήταν η εγγύτητα που παρουσιάζουν οι μέθοδοι αυτών των συστημάτων με αυτές που εφιστάμεθα σήμερα από την προβληματική μας δημοκρατία.
Τρόμαξα.
Ψάχνοντας στο You Tube βρήκα αυτήν την παλιά συνέντευξη. Γοητεύτηκα από την μοναδική γλώσσα του σώματος και το όλο στήσιμο της εκπομπής. Άβαφο μαλλί, σταυροπόδι, θρασύτατο τσιγάρο, παλιακή σκηνογραφία με βαριές δερμάτινες πολυθρόνες και καταπληκτικό τηλεοπτικό πλάνο, μόνιμα στην πλάτη του παρουσιαστή. Περίπου στο 53:25 του βίντεο ξαναθυμάται τα παιδικά της χρόνια και λέει κάτι αντίστοιχο με αυτό που έλεγε και ο Κέρτ στο Glee. Όπως λέει, τα μέλη της εβραϊκής κοινότητας έπασχαν από έλλειψη της αίσθησης του ανήκειν. Αυτό συνέβαινε κυρίως λόγω της διασποράς. Όποιος άνηκε όμως μέσα στην κοινότητα, ένιωθε παράλληλα ένα περίσσευμα ζεστασιάς από τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας. Και αυτό η Άρεντ το θυμάται πολύ καλά. Η ζεστασιά χάθηκε όταν ιδρύθηκε το κράτος του Ισραήλ, πιο συγκεκριμένα όταν ιδρύθηκε η Παλαιστίνη όπως λέει.
Μήπως κάτι χάθηκε και το έχετε μετανιώσει, ρωτά ο παρουσιαστής; Ναι, απαντά εκείνη, κάτι χάθηκε! Πληρώνεις ακριβά για την ελευθερία. Δεν θα το ήθελα διαφορετικά, μου αρέσει να πληρώνω προσθέτει.
Ο Κέρτ γύρισε τελικά στο παλιό του σχολείο αποφασισμένος να παλέψει, και όπως γίνεται σε κάθε αμερικάνικη ιστορία «που σέβεται τον εαυτό της» το τέλος ήταν καλό.
Εμένα να σου πω την αλήθεια δεν μου αρέσει. Η ελευθερία έπρεπε αν είναι «δωρεάν».
Μέχρι τότε όμως ας χαρούμε την ζεστασιά