Πριν λίγες μέρες χάλασε ο φούρνος στο σπίτι. Ο τεχνικός είπε ότι δεν αεριζόταν καλά με αποτέλεσμα να καούν οι αντιστάσεις και ο ανεμιστήρας. Έπρεπε λοιπόν, πέραν της επισκευής, να επανεξετάσουμε τον εντοιχισμό της στο έπιπλο της κουζίνας.

Ξεβίδωσα λοιπόν τα μισά ντουλάπια και έβγαλα ένα ράφι για να το μικρύνω. Το έλυσα, το έκοψα και το συναρμολόγησα από την αρχή. Έκοψα την «μπάζα» με τη βοήθεια ενός καλού μου φίλου (μην ρωτάς τι είναι αυτό τώρα, που να σου λέω), πέρασα μια σχάρα και τα έβαλα όλα στη θέση τους. Φυσικά δεν το είχα ξανακάνει και είχα αρκετό άγχος αν όλα θα πήγαιναν καλά. Τέλος πάντως τα κατάφερα με αρκετή επιτυχία.

Την επόμενη, στο Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη έκανα το εκπαιδευτικό μου πρόγραμμα «Είναι Τέχνη τώρα αυτό;» σε παιδιά Επαγγελματικού Λυκείου. Μιλήσαμε για ζωγραφική, μουσική, κινηματογράφο, εγκαταστάσεις, μοντερνισμό, μεταμοντερνισμό και άλλα διάφορα «πνευματικά».

Στο τέλος ήρθαν οι συνοδοί καθηγητές και μου είπαν ότι πήγε απρόσμενα καλά. Η καθηγήτρια πληροφορικής μάλιστα επέμενε ότι δεν περίμενε ότι τα παιδιά θα συμμετείχαν τόσο πολύ «σε κάτι που είχε να κάνει με την τέχνη».

Εγώ πάντως είχα κάποιες επιφυλάξεις.

Πράγματι πήγε καλά, απλά εγώ παρά την αποδοχή και το χειροκρότημα ένιωσα στο βλέμμα τους την αμφιβολία, το ερώτημα «τι κάνω εγώ εδώ και πόσο όλο αυτό με αφορά». Δεν ξεχνώ ότι ήταν παιδιά επαγγελματικού λυκείου. Ο σκοπός τους είναι να βγουν από εκεί «πρακτικοί άνθρωποι». Μηχανολόγοι, υπάλληλοι γραφείου, ηλεκτρονικοί ή ότι άλλο. Όχι ότι μιλώντας με παιδιά γενικού λυκείου διαπιστώνω πολύ διαφορετικά πράγματα, αλλά εδώ έχουμε να κάνουμε με ανθρώπους που έχουν αποφασίσει να ασχοληθούν επαγγελματικά με την «πρακτική πλευρά της ζωής».

Ένιωσα ότι όλα αυτά που συζητούσαμε τους άρεσαν αλλά κάτι μέσα τους, τα έσπρωχνε να τα σνομπάρουν και λίγο. Σαν να τα εύρισκαν «ιδιαιτέρως καλλιτεχνικά», ίσως λίγο αδιάφορα για την πραγματική ζωή ή τέλος πάντων απλώς διασκεδαστικά. Βλέπεις τα παιδιά, όπως όλοι μας, καλούνται να διαλέξουν κάποια στιγμή αν θα γίνουν «άνθρωποι της σκέψης» ή «άνθρωπο της πράξης». Και το λύκειο «είναι μια καλή στιγμή να αποφασίσει κανείς…».

Ήταν προφανές ότι αυτά τα παιδιά ένιωθαν άνθρωποι της πράξης.

Ξέρεις, δεν ήταν πάντα έτσι. Στην αναγέννηση ας πούμε αυτή η διαφοροποίηση δεν ήταν το ιδανικό. Εκεί ο homo universalis δεν είναι απλά ο άνθρωπος που ασχολείται και με την τέχνη και με τις επιστήμες, αλλά αυτός που καταλαβαίνει ότι η πνευματική ενασχόληση και η χειρωναξία είναι αλληλένδετες.

Πως τα καταφέραμε έτσι από την βιομηχανική επανάσταση έως και σήμερα; Πώς χωρίσαμε το μυαλό από τα χέρια; Τι διεστραμμένο κόσμο έχουμε φτιάξει που απαιτεί την «όσο το δυνατόν μεγαλύτερη εξειδίκευση του ατόμου»; Τι άνθρωπος είναι αυτός που έχει εντρυφήσει στα βαθύτερα υπαρξιακά μυστήρια και δεν μπορεί να τηγανίσει μόνος του ένα αυγό; Τι ατελές ον είναι αυτό που μπορεί να κάνει βίδες και να συναρμολογήσει ξανά έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή αλλά δεν μπορεί να νιώσει την αποκάλυψη που προσφέρει ένα βιβλίο ή μια ζωγραφιά;

Πως μας εκπαίδευσαν έτσι ώστε να πιστεύουμε ότι πρέπει από μικροί να βρούμε τον δρόμο μας και να αφοσιωθούμε σε αυτό, στο ένα; Πως χάσαμε την ανάγκη να φροντίσουμε ταυτόχρονα και το σώμα και την ψυχή;

Μεταξύ μας, το καινούριο ντουλάπι της κουζίνας είναι ψιλοστραβό και τα χέρια μου πονάνε, άσε που την άλλη μέρα στο εκπαιδευτικό (όπως συνήθως) έκανα χίλια σαρδάμ και ξέχναγα τις ημερομηνίες που έπρεπε να πω. Αλλά δεν βαριέσαι, ποτέ δεν προσδοκούσα ότι θα γίνω ο Ντα Βίντσι.